Prawnicy Razem

Stanowisko dotyczące przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o Sądzie Najwyższym

Stanowisko nr 13/2017

Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych

dotyczące przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

projektu ustawy o Sądzie Najwyższym

Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych wskazuje, że Sąd Najwyższy sprawuje wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej oraz nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania.

Biorąc pod uwagę powyższe konieczne jest zapewnienie niezależności Sądu Najwyższego i niezawisłości sędziów w nim orzekających.

Proponowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zmiany, polegające na przemodelowaniu organizacji wewnętrznej Sądu Najwyższego, zmianie procedury powoływania sędziów Sądu Najwyższego, zmianie zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej, wprowadzeniu instytucji skargi nadzwyczajnej oraz wprowadzeniu do orzekania w Sądzie Najwyższym ławników skutkują ryzykiem zwiększenia ingerencji politycznej w funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, co może w konsekwencji nieść negatywne skutki dla niezależności sądownictwa w Polsce.

Projektowana regulacja przyznaje szerokie kompetencje Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie dotyczącym m. in. regulaminu Sądu Najwyższego, wyboru Prezesów Sądu Najwyższego, wyrażania zgody, w oparciu o dyskrecjonalne przesłanki, na pełnienie urzędu sędziego Sądu Najwyższego po osiągnięciu wieku 65 lat, jednocześnie zasadniczo ograniczając kompetencje Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego. Sytuacja taka powoduje znaczne osłabienie i zawężenie kompetencji Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego. Ponadto proponowany projekt ustawy powołując Izbę Dyscyplinarną, bez jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia, wyodrębnia w strukturze Sądu Najwyższego zarówno Izbę Dyscyplinarna, jak też Prezesa Izby Dyscyplinarnej, czyniąc go podmiotem w zasadniczej mierze nienależnym od Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, jak też od innych organów Sądu Najwyższego.

Zauważyć ponadto należy, że projektowana regulacja przewiduje powołanie w skład Sądu Najwyższego ławników, którymi z założenia mogliby zostać obywatele, nie posiadający wykształcenia prawniczego, zobowiązani jednak do rozstrzygania skomplikowanych problemów prawnych, np. przy rozpoznaniu skarg nadzwyczajnych. Istotne zastrzeżenia budzi także przyznanie władzy ustawodawczej (Senatowi RP) kompetencji do ich wyboru, co powoduje że władza ustawodawcza zyskałaby istotny wpływ na proces orzekania.

Z niepokojem należy także przyjąć projektowaną instytucję skargi nadzwyczajnej. Instytucja ta, przy barku precyzyjnych przesłanek jej zastosowania, stanowi zagrożenie dla stabilności systemu prawnego w Polsce.

Zwracamy uwagę na fakt, że rozwiązania zawarte w prezydenckim projekcie ustawy o Sądzie Najwyższym w dużej mierze wzorowane są na rozwiązaniach przewidzianych w zawetowanej ustawie z dnia 20 lipca 2016 r. o Sądzie Najwyższym z nieznacznymi jedynie modyfikacjami. Koncepcja przedstawiona w projekcie ustawy w żadnej mierze nie przyczynia się do rozwiązania rzeczywistych problemów związanych z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości.

Apelujemy o zaniechanie prac legislacyjnych nad prezydenckim projektem ustawy o Sądzie Najwyższym. Zwracamy uwagę na fakt, iż w projektowanej regulacji przewidziane są rozwiązania jawnie naruszające zasady konstytucyjne, przede wszystkim zasadę trójpodziału władzy, określoną w art. 10 ust. 1 Konstytucji. Proponowane w projekcie rozwiązania zmierzają do istotnej zmiany ustrojowej Rzeczpospolitej Polskiej, w trybie sprzecznym z ustawą zasadniczą.

Wzywamy do pogłębionej dyskusji w sprawie rzeczywistej i potrzebnej reformy wymiaru sprawiedliwości, pamiętając o spoczywającej na nas wszystkich odpowiedzialności za Państwo i jego obywateli.

Dostrzegając potrzebę reformy wymiaru sprawiedliwości stoimy na stanowisku, że zmiany w wymiarze sprawiedliwości powinny polegać na reformie dotychczasowego systemu, nie zaś na przejęciu kontroli nad wymiarem sprawiedliwości przez władzę wykonawczą. Skutkiem takiego działania będzie destrukcja wymiaru sprawiedliwości i erozja jego niezależności, a także dążenie do stworzenia systemu jednolitej władzy państwowej.

Warszawa, dnia 21 listopada 2017 r.

 

PRZEWODNICZĄCY POROZUMIENIA

Adwokat Jacek Trela

Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej

SEKRETARZ POROZUMIENIA

Adwokat Przemysław Rosati

Członek Naczelnej Rady Adwokackiej