Warszawa, dn. 20 kwietnia 2016 r.

Stanowisko nr 7/2016

Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych

dot. potrzeby tworzenia i stosowania tabeli alimentacyjnej w sprawach alimentacyjnych

Porozumienia samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych zwraca uwagę na okoliczność, iż w wydziałach rodzinnych sądów rejonowych stale rośnie ilość spraw dotyczących zasądzenia alimentów od rodziców na rzecz dzieci. Sprawy te są coraz częściej  zawiłe pod względem  faktycznym i wymagają prowadzenia bardzo żmudnego i długotrwałego postępowania dowodowego. Spór w zakresie wysokości świadczenia alimentacyjnego w konsekwencji przekłada się na relacje między rodzicami i dziećmi. Skonfliktowani rodzice nie są w stanie  zgodnie uczestniczyć w procesie wychowania dziecka, co jest sprzeczne z jego dobrem.

W świetle art. 135 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wysokość zobowiązania alimentacyjnego uzależniona jest od:

1) zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów,

2) zarobkowych i majątkowych możliwości osoby zobowiązanej do alimentacji,

3) zakresu osobistych starań o utrzymanie lub wychowanie osoby uprawnionej do alimentacji.

Mimo rozbudowanego w tej kwestii orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz  utrwalonych poglądów w doktrynie w  całym kraju  można zaobserwować bardzo dużą rozpiętość zasądzanych alimentów – w zależności od poziomu życia społecznego w danym okręgu lub wysokości stopy życiowej, a także od doświadczenia zawodowego i życiowego sędziego oraz utrwalonego orzecznictwa sądów odwoławczych w danym okręgu.

Konieczna jest zatem standaryzacja ustalania wysokości alimentów poprzez  stworzenie jasnego i dostępnego dla wszystkich kryterium zasądzania alimentów. Bardzo dobrym przykładem są doświadczenia sądów niemieckich, w których gdzie stosowane są tzw. Düsseldorfer Tabelle.

Warto zatem skorzystać z tego doświadczenia poprzez stworzenie norm prawnych odsyłających sądy orzekające w sprawach o alimenty do tabeli, w której  wskazana będzie wysokość alimentów na dziecko, w zależności od wysokości otrzymywanych dochodów  netto osoby zobowiązanej i w zależności od wieku  dziecka.

W przypadku bardzo dobrej sytuacji  majątkowej osoby zobowiązanej  alimenty będą mogły być proporcjonalnie powiększone. Wyższa wysokość alimentów będzie możliwa w przypadku  usprawiedliwionych  kosztów utrzymania dziecka związanych ze złą sytuacją zdrowotną lub z innych uzasadnionych  przyczyn. W sytuacji, gdy osobą zobowiązaną do alimentów będzie osoba chora, w podeszłym wieku albo posiadająca większą ilość dzieci na utrzymaniu, możliwe będzie obniżenie alimentów przewidzianych w tabeli, tak by osobie zobowiązanej pozostało na utrzymanie tzw. minimum  życiowe.

W sytuacji, gdy osoba zobowiązana będzie pozostawała bez pracy albo nie będzie chciała  ujawnić swoich dochodów, sąd będzie mógł zasądzić alimenty w oparciu o średnie dochody proponowane w ofertach Powiatowych Urzędów Pracy według miejsca zamieszkania osoby zobowiązanej (w wyuczonym zawodzie lub bez kwalifikacji, jeżeli osoba taka zawodu nie posiada). Obecnie przy zasądzaniu alimentów sądy na bieżąco korzystają z ofert pracy nadsyłanych przez Urzędy Pracy z całej Polski i w tym zakresie współpraca jest bardzo dobra.

Tabela alimentacyjna powinna mieć zatem następujące rubryki :

Powszechna dostępność i znajomość kryteriów zasądzania alimentów dzięki tabeli – powinna znacząco wpłynąć na zmniejszenie ilości pozwów o alimenty składanych do sądów. W wielu wypadkach osoby zobowiązane do płacenia alimentów mając stałe źródła utrzymania zaczną dobrowolnie łożyć ustalone w tabeli kwoty  by uniknąć w  ten sposób ewentualnych kosztów procesu. Jasne kryteria wpłyną również na  znacznie większą ilość ugód zawieranych przed mediatorami – jeszcze przed złożeniem sprawy w sądzie.

Uzasadnione jest by sprawy o alimenty rozpoznawane były w toku postępowania nakazowego lub upominawczego. Ewentualny środek odwoławczy od nakazu zapłaty spowoduje skierowanie sprawy na rozprawę. Wpłynie to znacząco na odciążenie sądów i usprawnienie postępowania oraz obniżenie kosztów generowanych ze Skarbu Państwa.

      Przewodniczący Porozumienia                                           Sekretarz Porozumienia

SSO dr hab. Krystian Markiewicz                                          Dr Paweł Skuczyński